Metody nauczania

W naszej szkole, w nauczaniu gry na niektórych instrumentach wykorzystujemy znaną na całym świecie metodę japońskiego skrzypka i pedagoga Shinichi Suzuki.

Kilku naszych pedagogów posiada certyfikaty uprawniające do posługiwania się tą niezwykłą metodą lub jest w trakcie szkolenia. (skrzypce: Dorota Obijalska, Agnieszka Kuźniak, Ewa Wiśniewska; wiolonczela: Paweł Panasiuk; fortepian: Jolanta Cieplińska; flet: Ewa Giska, Anna Kłosowska – Gryc);

Zachęcamy do lektury poniższego artykułu, dotyczącego  założeń teoretycznych oraz metod nauczania Shinichi Suzuki autorstwa nauczyciela fortepianu p. Jolanty Cieplińskiej.

Shinichi Suzuki (1898-1998) – skrzypek, nauczyciel, wychowawca, humanista. Był jednym z 12-ciorga dzieci założyciela i właściciela pierwszej fabryki skrzypiec w Japonii. Skrzypcami zafascynował się dopiero w wieku 16 lat. Usłyszał wówczas nagranie utworu „Ave Maria” F.Schuberta. Postanowił samodzielnie nauczyć się grać słuchając nagrania, nuty były niedostępne.

Mając 22 lata wyjechał do Tokio, aby pobierać lekcje skrzypiec u Ko Ando. W 1921 r. rozpoczął naukę w Berlinie u Karla Klinglera. Uczył się u niego 8 lat ( 4 lata studiował repertuar solowy, 4 lata – kameralistykę).

Poznał tam słynnego Alberta Einsteina (również skrzypka).

Kiedy zakończył się koszmar wojny dr Suzuki doszedł do przekonania, że właściwa nauka muzyki może pomóc w wychowaniu ludzi szlachetnych, dążących do pokoju. Powiedział: „Naszym obowiązkiem, jako dorosłych, jest stworzenie ery, w której dzieci na całym świecie będą wzrastały na szlachetnych o dobrym sercu ludzi, z poczuciem wrażliwości na piękno i zdolnością odróżniania dobra od zła. Wątpię aby możliwa była inna droga do pokoju. Niech radość towarzyszy wszystkim dzieciom na świecie.”

W 1948 założył Instytut Kształcenia Talentu (Instytut Rozwoju Uzdolnień) w Matsumoto przyjął 60 dzieci (3-6 lat) bez egzaminów. Oprócz gry na skrzypcach uczono je kaligrafii, rysunku, angielskiego, ćwiczono pamięć ucząc się haiku (3 nierymowane wersy) napisane przez Issę (w ciągu roku dzieci zapamiętywały ok. 200 haiku).

Przesłaniem dr Suzuki była troska o pełny rozwój osobowości dzieci a edukacja muzyczna stanowiła środek do jej kształtowania. Metoda Suzuki miała swoje źródło w spostrzeżeniu, ze japońskie dzieci z wielką łatwością uczą się tak trudnego języka jakim jest japoński. Dzieje się to przez naśladowanie rodziców (powtarzanie). Ten mechanizm Suzuki przeniósł na grunt edukacji muzycznej i uczynił go istotnym elementem swojej metody. Nazwał to metodą „języka ojczystego” (mother tongue approach). Obecnie metodę tą stosuje się w 42 krajach.

Suzuki uważał, że wszyscy rodzimy się w jakiś sposób utalentowani, ale to od wpływu środowiska zależy rozwój naszych uzdolnień. Zdolności kształtują się poprzez powtarzanie. Powtarzanie – trening powinien odbywać się w atmosferze życzliwości. W przypadku ucznia się dziecka towarzyszyć temu powinno zaangażowanie rodziców, ich entuzjazm, chęć pomocy.(Smyczek wypada z ręki – matka go podaje). Czwarty nieodzowny element metody to systematyczność w pracy. Suzuki pisał: „Nie odkładaj niczego na później. Jeśli chcesz coś zrobić, zrób to. Musisz wykształcić w sobie nawyk realizowania zamierzeń.”

Metoda Suzuki nie odrzuca żadnego dziecka i pozwala wydobyć z każdego z nich, to co najlepsze. Celem w tej metodzie nie jest kształcenie profesjonalistów – instrumentalistów. Jej zadaniem jest rozwój intelektualny poprzez trening na instrumencie. W świetle najnowszych badań rozwój mózgu wspomagany treningiem muzycznym już we wczesnym dzieciństwie jest szybszy i bardziej efektywny. Duży procent dzieci kształconych metodą Suzuki kultywuje muzykowanie przez całe życie, a wiele z nich wybiera zawód muzyka.

Założenia filozofii dr Suzuki:

1. Każde dziecko ma prawo do rozwoju. Zdolności nie są wrodzone. Warunki środowiska determinują rozwój dziecka. Nawyki kształtuje środowisko. Talent trzeba ćwiczyć i rozwijać. Każde dziecko uczy się w jego indywidualnym tempie, doskonaląc stopniowo kolejne umiejętności, z których każda następna budowana jest na bazie poprzedniej.

2. Naukę rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Wiek 3, 4 lata jest najstosowniejszy do rozpoczęcia edukacji, jednak zapoznawanie dzieci z nagraniami muzyki klasycznej może odbywać się już w wieku niemowlęcym. Umiejętności zdobyte w wieku 3-5 lat mogą stać się drugą naturą.

3. Słuchanie nagrań utworów i trening pamięci. Słuchanie nagrań eliminuje błędy, przyzwyczaja dziecko do właściwej barwy. Szlifowanie starych utworów przy jednoczesnym uczeniu się nowych ćwiczy pamięć. W pierwszym etapie nauki dziecko gra bez użycia nut. Metoda bazuje na naśladownictwie (słowik).

4. Regularne ćwiczenie – podstawą sukcesu! Najlepsze efekty osiągane są kiedy dziecko ćwiczy w stałym rytmie – o tej samej porze, kilka razy po kilka minut. Taka samodyscyplina kształtuje charakter, dopiero potem umiejętność.

5. Rodzice pełnią aktywną rolę w edukacji dziecka. Suzuki powiedział: „Los dzieci leży w rękach ich rodziców”. W początkowej fazie nauki, to rodzice jako pierwsi rozpoczynają naukę gry na instrumencie. Celem jest zapoznanie się z podstawowymi wymogami dotyczącymi gry, oraz lepsze zrozumienie uwag nauczyciela kierowanych w przyszłości do dziecka. Wiedza ta jest b. pomocna w ćwiczeniu z dzieckiem w domu, gdzie rodzic przyjmuje rolę domowego nauczyciela. Rodzice nie muszą być muzykami aby potrafić pomagać dziecku w ćwiczeniu, gdyż każdego tygodnia otrzymują wskazówki od nauczyciela jak pracować z dzieckiem. Podczas ćwiczenia powinna panować przyjazna atmosfera. Dziecko powinno czuć się akceptowane. Rodzic ma okazję do nauki cierpliwości, wyrozumiałości. Rozwija swą kreatywność sypiąc pomysłami w jaki sposób motywować dziecko do pracy. Czynnie uczestniczy w lekcjach robiąc notatki.

6. Metoda dr Suzuki jest metodą bezstresową. Łączy zabawę i naukę. Uczniowie nie otrzymują ocen. Nie są porównywani ze sobą. Swoje postępy prezentują podczas wspólnych koncertów. Nie stosuje się straszenia, szantażu. Formą stymulującą jest pochwała.

7. Poza lekcjami indywidualnymi dzieci uczestniczą w lekcjach grupowych, koncertach oraz obserwują lekcje innych uczniów. Lekcje grupowe są dla młodszych uczniów okazją do poznania zaawansowanych utworów wykonywanych przez starszych uczniów, co wzmaga w nich chęć dorównania im w grze i inspiruje do dalszej nauki. Z kolei dla zaawansowanych uczniów świadomość osiągniętego postępu i możliwość zaprezentowania go młodszym uczniom jest powodem do satysfakcji. Czasami lekcja grupowa przybiera formę recitalu z występami solowymi poszczególnych uczniów. Zachęcam rodziców do organizowania domowych koncertów. Częste koncerty nawet dla niewielkiej publiczności rozwijają w dziecku poczucie pewności i radość, jednocześnie eliminują strach przed potencjalną większą publicznością.

Korzyści płynące z nauczania metodą Suzuki:

• harmonijny rozwój dziecka,
• kształcenie logicznego myślenia,
• ćwiczenie koncentracji,
• rozwój pamięci poprzez ciągłe granie utworów już nauczonych,
• rozwój wyobraźni,
• ćwiczenie koordynacji,
• zdyscyplinowanie,
• akceptacja siebie i kolegów,
• poczucie przynależności do grupy,
• wzmocnienie więzi rodzinnej przez wspólną pracę,
• możliwość zaprezentowania się podczas wspólnych koncertów,
• lekcje fortepianu zapobiegają dysleksji,
• dzieci uczące się od wczesnych lat metodą Suzuki mają bardzo dobre wyniki w  szkole,

Podsumuję to dwoma wypowiedziami Shinichi Suzuki:

„Wszyscy rodzimy się z ogromnymi możliwościami i jeśli będziemy ciężko pracować, na pewno staniemy się wartościowymi ludźmi i posiądziemy przeróżne zdolności i umiejętności.”

O swoich uczniach powiedział: „Chcę tylko wychować ich na dobrych obywateli. Jeśli dziecko od dnia narodzin słyszy piękną muzykę, a później uczy się grać, będzie wrażliwe, zdyscyplinowane i wytrzymałe. I będzie miało piękna duszę. Gdyby wszystkie narody tak właśnie wychowywały dzieci, może nie byłoby wojen.”